بررسی تطبیقی نقوش کاشی کاری های مدرسه چهارباغ اصفهان و باورهای عصر صفویه

مدرسه چهارباغ اصفهان که امروزه به عنوان مدرسه علمیه امام صادق (ع) نامیده می شود، یکی از بناهای باشکوه اواخر عهد صفوی می باشد که در زمان شاه سلطان حسین صفوی در فاصله سال های 1118- 1126 ه.ق در ضلع شرقی خیابان چهارباغ اصفهان و به دستور مادر شاه سلطان حسین احداث گردیده است. این مدرسه که دارای بزرگترین مجموعه وقفی آن دوران بوده است، به همراه کاروانسـرا و بازارچه ای که در پیرامون آن قرار داشته، مجموعه عظیمی را تشکیل می داد که عـلاوه بر فواید کاربردی و تعلیم و تربیت طلاب و مدرسان علوم دینی، از لحاظ هنری نیز بسیار ارزشمند بوده و تنوع کاشی کاری های آن که بخش عظیمی از تزئینات این بنا را به خود اختصاص داده است، به عنوان موزه ای از تکامل هنر کاشی کاری اواخر عهد صفوی به شمار می رود. با توجه به اوضاع اجتماعی و اقتصادی این دوران و مهمتر از آن وجود عقاید و باورهای دینی و مذهبی که در دوره صفویه رنگ شیعی به خود گرفت و هم چنین تفکرات عرفانی و صوفیانه موجود ، می توان تاثیر این گرایشات را در هنرهای موجود در این دوره نیز مشاهده نمود که یکی از بهترین نمود های آن در تزئینات کاشی کاری مدرسه چهـارباغ به چشم می خورد. از این رو اساس این پژوهش که به بررسی ، مطالعه میدانی، کتابخانه ای و تطبیقی نقوش کاشیکاری های این بنا و باورهای عصر صفوی اختصاص یافته، بر این فرضیات استوار است: نقوش کاشیکاری های مدرسه چهارباغ اصفهان که شامل نقوش هندسی، گردان ( اسلیمی و ختایی ) و هم چنین کتیبه ها می باشد، بر روی همه اقشار جامعه تاثیر گذار بوده و مفاهیم و باورهای عصر صفوی در قالب این نقوش بیان شده اند. به نظر می رسد که بنیادهای ایدئولوژیک صفویه مانند: عرفان ایرانی، تشیع و اصالت های ایران باستان نیز به صورت نمادها، ترکیب بندی ها، عناصر و ... در طراحی کاشی کاری های این مدرسه نقش اساسی دارد که به زیبایی در کنار یکدیگر به کار رفته و توسط عرفان ایرانی به هم پیوند خورده است.